Ortodonti Nedir?

Ortodonti, yanlış konumlanmış dişler ve çeneler ile yanlış hizalanmış ısırma kalıplarının teşhisi, önlenmesi ve düzeltilmesi ile ilgilenen bir diş hekimliği uzmanlık alanıdır. Ayrıca dentofasiyal ortopedi olarak bilinen yüz büyümesini değiştirmeye de odaklanabilir.

Dişlerin ve çenelerin anormal hizalanması çok yaygın bir durumdur. Bu amaçla, ortodontik tedavinin sağlık açısından faydalarını gösteren bilimsel çalışmaların sayısı her geçen gün artmaktadır. Ortodontik tedavi; birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebilen, dişleri ve çeneleri yavaşça hareket ettirmek suretiyle diş teli ve diğer aletlerin kullanılmasıyla gerçekleştirilen bir tedavi çeşididir. Çocuklarda kemikler daha kolay hareket ettirilebildiği için tedavi genellikle yetişkinliğe ulaşmadan önce başlatılır.

1970'lerin ortalarına kadar her dişin etrafına metal sarılarak teller yapılırken, yapıştırıcılardaki gelişmelerle birlikte günümüzde artık metal braketleri dişlere yapıştırmak mümkün hale geldi. Yanlış yerleştirilmiş dişler (maloklüzyon) için tipik bir tedavinin tamamlanması yaklaşık 1 ila 3 yıl sürer ve diş telleri ortodontistler denen uzmanlar tarafından her 4 ila 10 haftada bir hafifçe değiştirilir. Ortodontistler, diş ve yüz düzensizliklerinin önlenmesi, teşhisi ve tedavisi konusunda eğitim almış diş uzmanlarıdırlar. Çarpık dişleri düzeltmek, kötü ısırıkları düzeltmek ve çeneleri doğru şekilde hizalamak için çok çeşitli tedavi seçenekleri sunarlar.

Büyümekte olan hastalarda iskelet uyumsuzluklarını tedavi etmek için fonksiyonel aletler, ortodontik başlık veya ters çekmeli yüz maskesi kullanarak büyümeyi teşvik eden veya kısıtlayan daha fazla seçenek vardır. Ortodontik çalışmaların çoğu, iskelet büyümesi tamamlanmadan önce erken kalıcı dişlenme aşamasında başlatılır. İskelet büyümesi tamamlandıysa, çene cerrahisi bir seçenek olabilir. Bazen ortodontik tedaviye yardımcı olmak için dişler çekilir (tüm vakaların yaklaşık yarısında diş çekilir, en yaygın olarak küçük azı dişleri). Ortodontik tedavi, sabit veya çıkarılabilir aletlerin kullanımını içerebilir. Ortodontik tedavinin çoğu, örneğin yapıştırıcılarla dişlere bağlanan teller gibi yerinde sabitlenmiş aletler kullanılarak uygulanır. Sabit cihazlar, dişler üzerinde daha fazla mekanik kontrole sahip olabilir ve sabit cihazların kullanılmasıyla tedavi sonucu önemli oranda başarıyla sonuçlanır. Sabit cihazlar, örneğin, diğer dişlerin kemer şekline uymayan dişleri döndürmek, birden fazla dişi farklı yerlere taşımak, dişlerin açısını değiştirmek veya diş kökünün konumunu değiştirmek için kullanılır. Hastanın kötü ağız hijyenine sahip olması (bu durum dekalsifikasyona, diş çürümesine ve diğer sorunlara neden olabileceğinden), motive olmamışsa (tedavi birkaç ay sürdüğü ve ağız hijyenine bağlılık gerektiği için) veya maloklüzyonlar hafifse ortodontik tedavi tercih edilmez.

Diş telleri genellikle dişlerin ön tarafına yerleştirilir, ancak dilin karşısındaki tarafa da (lingual teller denir) yerleştirilebilir. Paslanmaz çelik veya porselenden yapılmış braketler, bir yapıştırıcı kullanılarak dişlerin ortasına yapıştırılır. Teller, üç boyutta da kontrollü harekete izin veren braketlerdeki bir yuvaya yerleştirilmiştir.

Tellerin dışında elastik bantlar da kullanılarak kuvvetler uygulanabilir ve yaylar dişleri ayırmak veya bir boşluğu kapatmak için kullanılabilir. Birkaç diş bağlarla birbirine bağlanabilir ve elastik bir bandın bağlanmasına izin vermek için farklı türden kancalar yerleştirilebilir.

Diş telleri için gereken süre, sorunun ciddiyetine bağlı olarak kişiden kişiye değişir; mevcut boşluk miktarı; dişlerin kat etmesi gereken mesafe; dişlerin, diş etlerinin ve destekleyici kemiğin sağlığı; ve hastanın talimatları ne kadar yakından takip ettiği bu süreyi tayin etmede en belirleyici hususlardır. Ancak ortalama olarak, diş telleri genellikle bir ila üç yıl arasında takılı kalırlar.Tipik olarak dişler düzgün hizalanmadığında hastanın maloklüzyonunu düzeltmeye yardımcı olmak için kafasına "ekstra oral cihaz" olarak da adlandırılan ortodontik başlık takılabilir.  Başlık, çoğunlukla diş telleri veya diğer ortodontik aletlerle birlikte kullanılır. Diş telleri dişlerin pozisyonunu düzeltirken, hastanın kafasına takılan ortodontik başlıklar çene hizalamasını değiştirmeye yardımcı olmak için ortodontik tedaviye eklenerek özellikle azı dişlerin hareket etmesine yardımcı olunur.

Bu yöntem çocuklar ve gençler için çok etkilidir, çünkü çeneleri hala gelişmektedir ve kolaylıkla manipüle edilebilir. (Bir yetişkine başlık takılıysa, genellikle diğer dişler çekildikten sonra kayan dişlerin pozisyonunu düzeltmeye yardımcı olur.) Bu nedenle başlık, tipik olarak bir dizi çene hizalamasını veya aşırı kapanma ve yetersiz kapanış gibi ısırma sorunlarını tedavi etmek için kullanılır.

Öte yandan, damak genişlemesi, sabit veya çıkarılabilir aletler kullanılarak sağlanabilir. Ciddi maloklüzyonları düzeltmek için ise çene cerrahisi uygulanabilir. Bu tedavide kemik ameliyat sırasında kırılır ve iyileşmenin gerçekleşmesini sağlamak için titanyum plakalar ve vidalar ile stabilize edilir. Ameliyattan sonra dişleri son konumuna getirmek için ise düzenli ortodontik tedavi kullanılır. Ortodontik tedavi sırasında ağrıyı azaltmak için düşük seviyeli lazer tedavisi (LLLT), titreşimli cihazlar, çiğneme yardımcıları, beyin dalgası müzikleri veya bilişsel davranışçı terapi kullanılabilir.